ACHTERGROND Inleiding De musical “Brokstukken” is geschreven als een reflectie op het leven van koning David. De bijbelse verhalen laten van hem een veelkleurig beeld zien. Zo wordt er verteld over een David die als een held de reus Goliath heeft verslagen, die Saul kalmeerde met zijn harpspel, maar ook over een David die overspel pleegde en heeft laten moorden. Terugziende op dat leven kwam bij ons de vraag boven hoe het mogelijk is dat in de bijbel David uiteindelijk wordt gekwalificeerd als een “man naar Gods hart”. Het lijkt alsof de bijbel David daarmee op een voetstuk plaatst. Wij hebben moeite met die kwalificatie. Waarschijnlijk zouden wij tot een ander oordeel komen omdat wij niet goed raad weten met bepaalde negatieve aspecten van David’s leven. Maar mogen wij mensen wel oordelen en op welk beeld baseren wij ons oordeel dan? Is niet elk beeld in feite een fragment, een “brokstuk”? Wie kent ten volle? Deze vragen vormen de kritische ondertoon van de musical. Het script van de musical is gebaseerd op het verhaal uit 1 Koningen 1 en 2. Daarin gaat het over de nadagen van Koning David en de strijd tussen zijn zoons om de opvolging. Omdat wij geloven dat deze bijbelverhalen geen historische verslagen zijn, maar zeggingskracht willen hebben voor mensen van alle tijden, hebben wij de hele setting van het ‘koningsdrama’ vertaald naar onze tijd. Ons verhaal begint met het samenkomen van de familie na de begrafenis van David. David is in de musical directeur van een grote onderneming. Tijdens het samenzijn blikt de familie terug op David’s leven en komen de spanningen rond de opvolging aan de oppervlakte.  Bijbelse achtergronden 2.1 De profetische boeken De verhalen rond Saul en David vinden we in de Bijbelboeken 1 en 2 Samuël.en het eerste boek Koningen. Dat geeft meteen de eerste opmerking bij de verhalen: het zijn verhalen uit profetenboeken. Het is verleidelijk om de boeken Jozua, Richteren, Samuël en Koningen als historische boeken te benaderen. In onze Bijbel. worden ze tenslotte ook in die categorie ingedeeld. Deze boeken lijken immers sterk tegen historische feiten aan te leunen. Maar de historisch toedracht (aanleiding) is ondergeschikt aan de boodschap die in al deze verhalen wil doorwerken. Denk aan het voorbeeld van een poster die op een kunstzinnige manier een balletuitvoering aankondigt. Deze poster kan, lang nadat de voorstelling heeft plaatsgevonden, zo de moeite waard zijn dat ze als zelfstandig kunstobject een plaatsje krijgt in de huiskamer. Het verwijzen naar een historisch gebeuren heeft dan totaal geen belang meer. Zo moeten we ook de profetenboeken benaderen. De boodschap die zij verkondigen, vaak n.a.v. een historisch gebeuren, overstijgt dit gebeuren. In de Tenach worden de boeken Jozua, Richteren, Samuël en Koningen de eerste profeten of vroege profeten genoemd. Het voornaamste doel van deze boeken was om te onderrichten door te beschrijven hoe Gods boodschap in vervulling ging. Het Hebreeuwse woord profeet 'nabi' vertelt wat profeten ten diepste zijn. Nabi=geroepene. Profeten zijn dus geroepenen van de Heer. De Heer spreekt in en door hen. Wij rangschikken onder profeten vaak enkel de personen als Jesaja, Jeremia, Ezechiël, Micha, Hosea, Amos, Nahum, enz. Maar de bijbel verhaalt van velen die geroepen zijn om Gods woord voor te leven, zoals ook richteren, priesters en koningen. 2.2 David in de bijbel Het verhaal rond David begint bij zijn zalving door de priester Samuël. Voor David regeerde koning Saul. Koning Saul was echter een eigen weg ingeslagen en stelde zijn koningschap boven Gods koningschap. Daarom moest Samuël een ander tot koning zalven (“Wie ik je aanwijs, die moet je voor mij zalven”). In het volgende verhaal komen we David als herdersjongen tegen die zijn broers in het leger opzoekt en uiteindelijk Goliath verslaat. Goliath is in het verhaal een reus, de verpersoonlijking van de brallende oorlogsmentaliteit. Met een herdersattribuut velt David de reus. Daarmee begint de gespannen verhouding tussen David en koning Saul. De mensen zongen: ‘Saul versloeg ze bij duizenden, David bij tienduizenden.’ Dit stak koning Saul. Saul krijgt in het verhaal steeds meer last van sombere buien en er wordt verteld dat hij baat heeft bij het (harp)spel van David. Maar uiteindelijk moet David (samen met zijn vrienden) vluchten voor Sauls achterdocht. Saul denkt dat David op zijn troon uit is, maar dat is niet zo, zoals blijkt in het verhaal van de grot. Tijdens een achtervolging door Saul en zijn leger, moest Saul zijn behoefte doen en deed dit in de nabijheid van David. David had hem toen kunnen neersteken en de macht nemen, maar David spaarde het leven van Saul. Hij wilde zich niet vergrijpen aan de gezalfde koning. Ondanks de vijandschap tussen Saul en David was de vriendschap tussen David en de zoon van Saul, Jonathan, heel erg groot. Jonathan is de rechtmatige troonopvolger maar gunt die zijn vriend David. Vriendschap gaat hem boven recht. Hij beschermt David zelfs tegen de woede van zijn vader en geeft hem de kans om te vluchten. Tijdens zijn vlucht voor koning Saul leefde David met zijn vrienden in ballingschap en zij trokken rond als een ‘roversbende’. Ze boden de grootgrondbezitters ‘bescherming’ tegen rovers in ruil voor geld en goederen. Een praktijk die verdacht veel lijkt op het protectiegeld van de maffia. Nadat Saul en Jonathan sneuvelden in een grensoorlog werd David de koning over de stam Juda en Benjamin en later over de andere tien stammen, heel Israël. Bijzonder is dat David een nieuwe hoofdstad kiest. Niet een van de gevestigde hoofdsteden, maar ‘yir-salem’ (Jeruzalem), stad van sjaloom, stad van vrede. Vervolgens haalt hij met zang en dans de ark naar de hoofdstad. Hij is daarover zo blij en uitgelaten dat hij zich niet schaamt om voor de ark uit te dansen. Hij legt zijn koninklijke waardigheid af en danst in een linnen hemd, tot ergernis van zijn toenmalige vrouw. Van grote invloed op zijn leven is de geschiedenis met Bathseba. Hij ziet haar baden, vindt haar begeerlijk, laat haar komen en maakt haar zwanger. Dit terwijl ze nog getrouwd is met Uria, een soldaat in het leger van David. David probeert de schuld van de zwangerschap nog op Uria te schuiven door hem terug te roepen uit het leger en hem bij Bathseba te laten slapen, maar dit trucje lukt niet. Daarom neemt hij de toevlucht tot een list en hij laat Uria voor in de strijd zetten, waar deze sterft. Zo kan hij zonder gezichtsverlies met Bathseba trouwen. Maar de profeet Natan maakt, door het vertellen van een indrukwekkend spiegelverhaal, David duidelijk wat hij gedaan heeft. Het kind van David en Bathseba wordt ziek en sterft. David heeft verdriet en doet boete. Later krijgen Batsheba en David nog een zoon die zij Salomo noemen. Deze geschiedenis blijft David achtervolgen. Steeds weer zijn het zijn kinderen die hem in moeilijkheden brengen. Zijn zoon Amon vergrijpt zich aan zijn zuster, en deze wordt gewroken door haar broer Absalon. Absalon, die in Davids plaats koning wil zijn, gaat de strijd met hem aan, waarbij Absalon zijn leven verliest. Op zijn sterfbed probeert zijn andere zoon Adonia het koningschap voortijdig naar zich toe te trekken, maar wordt dwarsgezeten door Natan. Natan laat David, met behulp van Batseba zijn zoon Salomo aanwijzen als troonopvolger. Tijdens zijn laatste levensjaren wordt David verzorgt en ‘warm gehouden’ door Abisag uit Sunem. Na zijn overlijden is Salomo de nieuwe koning. 2.3 Het huis van David In de tijd van de bijbel was het heel gebruikelijk dat een koning meerdere vrouwen had. Zo ook David. Zijn kinderen hebben dus niet allemaal dezelfde moeder. Voor een goed begrip van de familierelaties geven we hieronder een beknopt overzicht van David’s vrouwen en kinderen. Opbouw van het script Van de doden... Van de doden niets dan goeds. Zo begint de musical Brokstukken. Op het toneel zien we mensen rondom een gedolven graf. De voorganger spreekt zojuist de laatste woorden. In groepjes verlaten de mensen het graf. De dansgroep maakt de overgang naar de volgende scène die zich afspeelt in de woonkamer van de overleden David. Saskia zijn vrouw komt als eerste thuis en al snel volgen haar zoons Adriaan en Frederik, met hun partners Adèle en Kimberly. Even later komt ook nog ds. Dirksen. De butler voorziet allen van koffie en samen blikken ze terug op de voorbije middag. Saskia voelt zich niet helemaal lekker en roept de hulp in van Suzanne, die David gedurende de laatste periode van zijn leven thuis verpleegd heeft. Adriaan heeft tijdens de ziekte van David leiding gegeven aan het bedrijf en leefde in de stellige overtuiging dat hij de nieuwe directeur zou worden. Er wordt al gauw over het bedrijf van David gesproken maar Saskia laat weten dat niet te willen. Zij wil op deze dag alleen maar praten over haar overleden man. Kimberly komt met de suggestie omdat niet alleen met woorden te doen, maar ook met beelden. Adriaan stelt daarop voor om David als held uit te beelden. Hij bewondert zijn vader en wil in zijn voetsporen treden. Frederik ziet zijn vader niet alleen als held en confronteert Adriaan daar mee. Bij het spreken over David komen er voor sommigen onbekende aspecten uit zijn leven naar voren. Saskia vertelt een verhaal waaruit blijkt dat David al veel eerder directeur van het bedrijf had kunnen zijn, maar daarvan afzag. Saskia ziet dat als een bewijs voor David als een man met een groot hart. Ziedaar het volgende beeld. Aan het eind van de middag verzamelt de familie zich rond de tafel. Daar vertelt Saskia hoe zij en David elkaar hebben ontmoet. Een ontmoeting met gevolgen, een kind. Saskia vertelt hoe David een schandaal heeft weten te voorkomen. Als Frederik dit hoort is hij totaal uit het veld geslagen. Op verzoek besluit ds. Dirksen de maaltijd met het lezen van een wel zeer toepasselijk bijbelverhaal. Na de maaltijd gaat ieder zijn weegs om even te rusten. Frederik, nog steeds ontdaan, komt met Kimberly in gesprek over zijn broers. Samen kijken ze naar de foto van zijn verongelukte broer Wilfried. Even later komen ook Saskia en Suzanne erbij staan. Zij vertellen hoe ook David daaronder geleden heeft. Hij was een man die leefde met een groot verdriet. Dit levert weer een beeld op. Als Adriaan en Adèle binnenkomen gaat het gesprek toch weer over het bedrijf. De kwestie van de opvolging komt nu in alle hevigheid aan de orde. Zonneklaar is dat David Frederik als opvolger heeft aangewezen, maar sommigen vragen zich af of David dit echt wel zelf heeft beslist. Adriaan kan nu niets anders meer doen dan voor zijn eigen belangen opkomen. Hij probeert via Saskia alsnog een belangrijke functie in het bedrijf te krijgen. Ondertussen komt Kimberly binnen met een nieuw beeld waardoor er veel herinneringen bij Saskia bovenkomen. Samen besluiten ze om dia’s te gaan draaien. De dia voorstelling eindigt abrupt. Onder het opruimen ziet Saskia haar kans om het verzoek van Adriaan over te brengen aan Frederik. Deze doorziet de bedoelingen van Adriaan en wordt ziedend. Ds. Dirksen probeert de zaak te sussen en wil voordat iedereen naar huis gaat de goede sfeer terugbrengen. Dit lukt hem niet. Zodra ze de kans krijgen, gaan Adriaan en Adèle er al vandoor. Ook de anderen vertrekken. Saskia blijft ontdaan achter samen met de beelden die de afgelopen middag en avond van David hebben opgeleverd. Voor haar gevoel zijn het slechts brokstukken. Het beeld waarin iedereen zich kon vinden is er niet bij. Moe en teleurgesteld gaat ook zij naar bed. De brokstukken zijn voor de butler.  Beschrijving van de rollen 4.1 David In de musical Brokstukken is David gestorven. Hij komt als persoon niet op het toneel voor, alleen in de herinnering van de andere personages. In de Musical Brokstukken is David (de naam is dezelfde als die van koning David in de bijbel) directeur van een grote onderneming. Hij was loopjongen in het bedrijf van Karel Kist (Saul, zoon van Kis). Uiteindelijk heeft zich opgewerkt en Kist opgevolgd. In zijn jonge jaren stond David bekend als een aantrekkelijke roodharige jongeman. Bovendien had hij muzikale talenten. We presenteren David als een man die hart had voor het bedrijf, maar tegelijkertijd was hij ook iemand die er niet voor terugschrok om harde maatregelen te nemen. David kon tijdens zijn lange directeurschap steunen op een aantal sterke persoonlijkheden die hij aan zich gebonden heeft. Het is niet zo eenvoudig om aan David één bepaalde leiderschapsstijl toe te wijzen. Dat is tegelijkertijd de bron van verwarring als het gaat om wie het beste in zijn geest het bedrijf kan voortzetten. In de musical Brokstukken was David drie maal getrouwd. Twee maal met een niet nader genoemde vrouw en als laatste met Saskia (Batsheba). Uit de eerste twee huwelijken werden Adriaan (Adonia) en Wilfried (Absalom) geboren. Uit het huwelijk met Saskia werd Frederik (Salomo) geboren. In de laatste fase van zijn leven was David niet meer in staat om zelf leiding te geven aan het bedrijf. Hoe hij er precies aan toe was (dement of niet) laten we een beetje in het midden. Voor zijn verpleging thuis werd Susanne (Abisag) aangetrokken. Zij werkte voor David als directiesecretaresse, maar was vroeger verpleegster. Tijdens David’s afwezigheid op het bedrijf heeft Adriaan, als oudste zoon, de zaken waargenomen. Toch blijkt Frederik uiteindelijk de ‘aangewezen’ opvolger te zijn. Of David zijn opvolging zelf met vol verstand heeft geregeld of dat hij is gemanipuleerd blijft ook in het midden en is zo inzet bij de strijd om zijn opvolging. 4.2 Saskia - Batsheba In de musical Brokstukken is Saskia (Batsheba) de weduwe van David. Zij blijft na de dood van David achter met haar twee volwassen zoons. Ze is stiefmoeder over Adriaan en de biologische moeder van Frederik. Saskia is eerder getrouwd geweest met Gerbrand (Uria). Gerbrand werkte bij David in de zaak. Tijdens zijn afwezigheid in verband met een buitenlands project krijgen Saskia en David een verhouding. Saskia ontdekte dat ze zwanger is. Daarop onderneemt David verregaande stappen om een schandaal te voorkomen. Uiteindelijk treedt Saskia met hem in het huwelijk. Kort daarop komt hun zoontje te overlijden. Dit is een groot verdriet dat Saskia stil met zich meedraagt. Ergens voelt ze zich ook schuldig. Later krijgt ze alsnog een zoon die ze Frederik (Salomo) noemt. In haar hart heeft Frederik altijd een streepje voor. Ze voelt zich door hem meer begrepen dan door Adriaan. Zo is het ook met de partners van de beide zonen. De verhouding tussen Saskia en Adèle (de vrouw van Adriaan) is tamelijk koel, terwijl de verhouding tussen Saskia en Kimberly (de nieuwe vriendin van Frederik) open is en hartelijk. Wanneer we de figuur van Batsheba in de bijbel bestuderen dan blijkt dat ze een passieve rol vervult. Meestal spreekt ze niet en als ze dat wel doet zijn het in feite herhalingen van woorden die anderen haar in de mond gelegd hebben. Wij gebruiken dit gegeven om Saskia neer te zetten als een lieve vrouw zonder een uitgesproken mening. Zo vlindert ze van de ene modegril naar de andere bijvoorbeeld op het gebied van de kunst. Ze heeft heel wat cursussen gevolgd (schilderen, beeldhouwen etc.), maar niets daarvan is blijvend gebleken. Daarnaast is ze ook makkelijk te beïnvloeden. In het stuk blijkt bijvoorbeeld dat ze zonder meer luistert naar de raad van ds. Dirksen. Saskia blijkt het goed te kunnen vinden met de verpleegster/directiesecretaresse Suzanne. Ze wordt voor haar een soort van vriendin. Samen hebben ze David in zijn laatste dagen verzorgd. 4.3 Adriaan - Adonia In de musical Brokstukken is Adriaan (Adonia) de oudste nog in leven zijnde zoon van David uit een vorig huwelijk. Adriaan vindt van zichzelf dat hij daarom de natuurlijke opvolger van zijn vader is. Toen zijn vader ziek werd, was het voor hem dan ook vanzelfsprekend dat hij de leiding overnam. In feite ging hij zich al gedragen als “de directeur” nog voordat zijn vader was overleden. Hiervoor zocht en vond hij steun binnen het bedrijf. Dat David uiteindelijk Frederik als opvolger aanwees, was voor hem een persoonlijke nederlaag. Bovendien ervaart hij het als een foute keuze omdat hij vreest dat dit de ondergang van het bedrijf wordt. Wat betreft de bedrijfsvoering vindt Adriaan dat het bedrijf geleid moet worden op een zakelijke no-nonsense manier. De bedrijfsresultaten gaan bij hem voor alles. Adriaan kan het maar niet verkroppen dat hij zo maar aan de kant wordt geschoven. Door Suzanne op te eisen als zijn persoonlijke secretaresse probeert hij op slinkse wijze toch iets van zijn macht een aanzien te behouden. De relatie met zijn broer Frederik is door de strijd om de opvolging uitermate gespannen. Eigenlijk kan hij Frederik ook niet zo goed begrijpen. De rechtenstudie van Frederik vindt hij in feite maar verspilde moeite omdat het volgens hem geen bijdrage levert aan het bedrijf. Ook de relatie met Saskia is onder spanning komen te staan. Diep van binnen merkt Adriaan wel dat Frederik bij Saskia een streepje voor heeft. Daarnaast ervaart hij de keuze van David voor Frederik als zijn opvolger als manipulatie door Saskia. In de bijbel wordt Adonia gesteund door verschillende belangrijke mannen aan Davids hof. Eén daarvan was de invloedrijke priester Abjathar. Ook Salomo had mensen die partij voor hem kozen. Om in ons stuk deze kampen duidelijk te doen laten uitkomen hebben wij de priester Abjathar de vrouw van Adriaan (Adèle) laten zijn. Adèle steunt Adriaan in zijn bedrijfsvoering door dik en dun. Ze zijn meer zakenpartners dan huwelijkspartners. 4.4 Frederik - Salomo In de musical Brokstukken is Frederik (Salomo) de enigste nog in leven zijnde zoon van Saskia en David. Volgens de gangbare traditie zou hij geen opvolger worden binnen het bedrijf van zijn vader. In het stuk is Frederik nog student in de rechten (denkend aan Salomons oordeel). Frederik heeft een heel ander karakter dan zijn broer Adriaan. Hij is veel socialer en is gevoelig voor onrecht. Als hij het bedrijf zou leiden dan zou bij hem het welzijn van de medewerkers voor de bedrijfsresultaten gaan. De relatie met zijn broer Adriaan is door de strijd om de opvolging uitermate gespannen. Toch kan Frederik zich wel verplaatsen in hoe Adriaan zich voelt. Ook Frederik voelde zich overvallen doordat David hem als opvolger aanwees. Waarschijnlijk had hij dit niet verwacht en had hij voor zichzelf een andere toekomst gedacht. Frederik is dan ook de kwaadste niet en gunt ook Adriaan het beste. In het stuk blijkt dat Frederik juist op zoek is naar een broer waar hij alles mee kan delen en niet naar een concurrent. Echter, als blijkt dat Adriaan op een slinkse wijze toch wil tornen aan zijn macht, is voor Frederik de maat vol en verwijdert hij zich definitief van zijn broer. Frederik heeft een innige relatie met zijn moeder. Het verdriet van haar gaat om hem ter harte. Hij probeert alles voor haar te doen. In de bijbel wordt Salomo net als Adonia gesteund door verschillende belangrijke mannen aan Davids hof. Eén daarvan was de legeraanvoerder Benaja. Om in ons stuk deze kampen duidelijk te doen laten uitkomen hebben wij Benaja de vriendin van Frederik (Kimberly) laten zijn. Frederik vindt in haar een goede gesprekspartner en liefdespartner. 4.5 Adèle - de priester Abjathar In de bijbel wordt Adonia (Adriaan) gesteund door onder andere de priester Abjathar. In de musical Brokstukken komt de priester Abjathar terug als Adèle, de vrouw van Adriaan. Wij hebben ervoor gekozen om Adèle neer te zetten als een sterke, onafhankelijke, koele en bazige vrouw. Zij wil graag de directeursvrouw zijn. Gevoelens zijn meestal niet aan haar besteed. Dat wil niet zeggen dat ze geen gevoelens kent. Adèle steunt Adriaan door dik en dun. Vaak is zij het die Adriaan aanmoedigt om bepaalde dingen te zeggen of stappen te ondernemen. 4.6 Kimberly - de legeraanvoerder Benaja In de bijbel wordt Salomo gesteund door diverse mensen. Eén daarvan is de legeraanvoerder Benaja. Benaja blijkt uiteindelijk ook degene te zijn die Adonia in opdracht van Salomo vermoordt. In de musical wordt de rol van Benaja vertolkt door de vriendin van Frederik, Kimberly. Wij hebben haar neergezet als een jonge vrouw. Ze studeert aan de kunstacademie. Ze is hip en assertief. Ze is naast een liefdespartner ook een goede gesprekspartner voor Frederik. In het stuk is ze nieuw in de familie. Ze toont een grote belangstelling en weet mensen voor zich te winnen. Toch weet ze heel goed wat ze wil en is bereid om voor Frederik te vechten. 4.7 Ds. Dirksen - de profeet Nathan In de bijbel wordt David neer gezet als een man naar Gods hart. Vele psalmen die aan hem worden toegeschreven vertellen over zijn innige band met God. Soms is hij God ook kwijt en soms komt hij God tegen als een tegenover. In de bijbel wordt de profeet Nathan opgevoerd als degene die namens God David terecht wijst of richting geeft. In de musical Brokstukken is ds. Dirksen de vertaling van de profeet Nathan. Hij is de wijkpredikant, maar tegelijkertijd een soort van huisvriend. Op belangrijke momenten in Davids leven was hij er bij. Ook ds. Dirksen voelde zich verantwoordelijk voor het wel en wee van de zaak. Daarnaast betekende hij ook voor Saskia veel en had hij een grote invloed op haar. Voor ds. Dirksen was het volstrekt duidelijk dat Adriaan niet geschikt zou zijn als opvolger van David. Zijn voorkeur ging heel duidelijk uit naar Frederik. In feite heeft hij Saskia zelfs gebruikt om David openlijk Frederik als zijn opvolger te laten aanwijzen. 4.8 Suzanne - Abisag In de laatste periode van zijn leven werd David in de bijbel warm gehouden door Abisag, een mooi meisje uit Sunem. Zij werd speciaal daarvoor uitgekozen. Na de dood van David wilde Adonia met haar trouwen. Via Batsheba vroeg hij Salomo daarvoor om toestemming. Salomo doorzag dit als een poging tot machtsovername. In de tijd van de bijbel kon je namelijk aantonen dat je de macht overgenomen had door met de vrouw(en) van de gewezen koning het bed te delen. In de musical Brokstukken speelt Suzanne de rol van Abisag. Zij was ooit verpleegster en werd later directiesecretaresse van David. De sleutelrol van Abisag in de bijbel hebben wij zo proberen te vertalen door Suzanne deze dubbelfunctie te geven: enerzijds verpleegster en anderzijds directiesecretaresse. In haar rol als verpleegster is zij de Abisag die David warm houdt. In haar rol als directiesecretaresse is zij voor Adonia het symbool van de macht van David. Door Suzanne te claimen tornt hij in feite aan Frederiks macht. 4.9 De butler Johannes - God In de musical Brokstukken gaat het om de vraag: wie kent David naar zijn hart? Met andere woorden wie kent hem volledig? In onze theologische visie geloven wij dat wij als mensen niet in staat om onszelf ten diepste te kennen, laat staan een ander. Wij kennen slecht in brokstukken. Alleen God kent ons totaal (psalm 139). Hij die de bron is van ons leven en ons omvat. Op het toneel wordt de rol van God vertolkt door de butler Johannes (=God is genadig). Hij ziet en hoort alles en kent zijn pappenheimers door en door. De butler is in onze visie daarom ook altijd op het toneel. Hij is er, maar of hij ook gezien wordt is vers twee. Ieder van de spelers reageert op een eigen manier op de aanwezigheid van de butler. Sommige zien hem niet eens staan, voor anderen is hij niet meer dan een loopjongen. Er zijn er ook die zich door zijn aanwezigheid steun en troost ervaren of hem zien als een bron van inspiratie. 4.10 Overige karakters 4.10.1 Karel Kist - SaulIn de bijbel is Saul, de zoon van Kiz, de eerste koning van Israël. Omdat hij op sommige momenten het strategisch belang boven het godsdienstig belang laat gaan, beschrijft de bijbel hem als een koning van wie het koningschap wordt afgenomen. David wordt gezalfd tot zijn opvolger terwijl Saul nog koning is. In de musical Brokstukken is Karel Kist de eerste directeur van het bedrijf. Hij vertolkt zo de figuur van Saul. Karel Kist is niet meer in leven. Er wordt alleen nog maar over hem gesproken in de verleden tijd. 4.10.2 Wilfried - Absalom A bsalom was één van de zonen van David. Tijdens de regering van zijn vader probeert hij de macht van zijn vader over te nemen. Met een stel vrienden beraamt hij een coup. David laat dit eerst gebeuren, maar moet uiteindelijk de strijk aan gaan. Hij geeft zijn legeroverste Joab de opdracht om Absalom te verslaan, maar zijn leven te sparen. Op zijn vlucht blijft Absalom met zijn lange haren hangen in de takken van een boom. Joab ziet zijn kans schoon en dood hem toch om het gevaar voorgoed te keren. David is ontroostbaar. In de musical Brokstukken komt de figuur van Absalom terug in de personage van Wilfried. Wilfried was de nozem binnen het gezin en probeerde David’s plaats in te nemen. Eén van de advocaten van David moet hieraan een einde maken. Hij pakt dit echter totaal verkeerd aan waardoor Wilfried kwaad wordt en in blinde woede op zijn motor wegrijdt en verongelukt. David was ontroostbaar. 4.10.3 Gerbrand - Uria Toen David Batsheba leerde kennen was zij nog getrouwd met Uria. Uria was soldaat in het leger van David. Nadat bekend werd dat Saskia zwanger was van David, besloot David om een mogelijk schandaal te verdoezelen. Hij liet Uria terugroepen van de strijd en probeerde hem te bewegen om met zijn vrouw te slapen. Dit mislukte waarop David hem vooraan in de strijd liet zetten waardoor hij sneuvelde. In de musical Brokstukken heet de vroegere man van Saskia Gebrand. Hij vervult zo de rol van Uria. Ook hij was net als Uria voor de zaak van David aan het werk in het buitenland. Na de ontdekking van de zwangerschap wilde dat David hem verlof geven, maar Gerbrand, plichtsgetrouw als hij was, weigerde dit. Daarop gaf David hem een nog zwaardere klus terwijl hij wist dat Gerbrand kampte met ernstige hartproblemen. 4.10.4 Dienstmeisjes Het aantal rollen kan worden uitgebreid met één of meerdere dienstmeisjes.